Dlaczego kręgosłup choruje?

Kręgosłup człowieka - spełniając funkcję podporową nie jest, niestety, idealnie do tej funkcji przygotowany. Przednia kolumna kręgosłupa i stawy międzykręgowe muszą jednocześnie przenosić cały ciężar ciała zachowując przy tym elastyczność umożliwiającą nam ruch. Prawa mechaniki są dla nas niekorzystne - jeśli coś przenosi obciążenia i przy tym się porusza to musi się zużywać. Natomiast, jeśli dodatkowo przenosi te obciążenia w sposób nierównomierny, to musi zużywać się szybciej. 

Oczywiście nie zamierzamy przeprowadzać w tym miejscu kolejnej powtórki z anatomii, ale chcemy zwrócić Państwa uwagę na nierównomierny rozkład obciążeń jakim poddawany jest nasz kręgosłup. Sztywne elementy kostne, czyli trzony kręgów, ułożone naprzemiennie z elastycznymi krążkami międzykręgowymi muszą być utrzymywane przez mięśnie i więzadła, pozostające w stałym napięciu - aby zapewnić zwartość kręgosłupa i nie dopuścić do ich nadmiernych wzajemnych przemieszczeń. 

O ile pozostając w pionie kręgosłup przenosi jeszcze stosunkowo niewielkie obciążenie- przykładowo dla krążka C6/C7 u pacjenta średniej budowy wynosi ono około 5 kg, dla krążka L3/L4 około 100 kg, to już zwykły skłon w przód zwiększa te obciążenia znacznie- co jest wywołane nie tylko mechanizmem prostej dźwigni, ale również napięciem mięśni, które muszą ustabilizować kręgosłup. U zdrowego pacjenta dźwigającego w skłonie ciężar 10 kg nacisk na krążek L3/L4 może przekraczać pół tony. A obciążenia te jeszcze rosną pod wpływem patologicznych reakcji mięśniowych, o których będziemy mówić w dalszej części.

Drugim niezmiernie istotnym elementem, wywierającym wpływ na powstawanie zespołów bólowych kręgosłupa jest specyficzna budowa otworów międzykręgowych. Tworzące wąski kanał o dość sztywnych ścianach stwarzają one wręcz “wymarzone” warunki- w pierwszym rzucie do drażnienia, a w dalszym etapie rozwoju patologii kręgosłupa, do uciśnięcia korzeni nerwowych.

Otwór międzykręgowy, możemy wyobrazić sobie jako kanał. Ograniczony jest on brzusznie przez trzony kręgów i krążki międzykręgowe oraz więzadło podłużne tylne, grzbietowo przez stawy międzykręgowe i więzadła żółte a od góry i dołu przez łuki kręgów. Zwłaszcza elementy grzbietowe i brzuszne ulegają patologiom powodującym zmniejszenie światła otworu międzykręgowego. Omówmy po kolei patologie tych wszystkich elementów.

Autor: lek. Marek Duszkiewicz, specjalista ortopedii i traumatologii